Devrimci Yön

Türkiye Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ortaklığı yoluyla iyi uygulamaların ülkeler arasında yaygınlaştırılmasını amaçlayan program kapsamında kısa adı “TRGas-Hub” olan “VET of Natural Gas Traders for Turkish Natural Gas Trading Hub Vision” adlı AB projesinin ana ortaklarından.

Bu çerçevede Türkiye’nin Doğal gaz ticaret merkezi olma vizyonunun güçlendirilmesine çalışılıyor. Avrupa’nın artan doğal gaz talebinin karşılanmasında, bölgemizdeki kaynakların Avrupa’ya nakline yönelik projeler önemsendiğinden, Türkiye’nin orta ve uzun vadede bir doğal gaz ticaret merkezi konumuna gelmesi, sürdürülebilir enerji jeopolitiği açısından vazgeçilemez hayati bir hedef.

Türkiye, petrol ve doğal gaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip bölge ülkeleriyle komşu olduğu gibi enerji zengini Hazar, Orta Asya, Orta Doğu ülkeleri ile Avrupa’daki tüketici pazarları arasında doğal bir “Enerji Merkezi”.

2030 yılına kadar %40 oranında artması beklenen dünya birincil enerji talebinin önemli bir bölümünün içinde bulunduğumuz bölgenin kaynaklarından karşılanması öngörüldüğünden, Türkiye; pek çok önemli projede yer alıyor ve ilgili projelere destek veriyor.

Avrupa’ya doğalgazını Ukrayna üzerinden satan Rusya, bu ülke ile yaşadığı sorunlar nedeniyle doğalgazını alternatif bir yolla taşımak için yeni bir enerji nakil hattı üzerinde yoğunlaştı ve Türk Akımı projesi ortaya çıktı.

Doğalgaz hattı, Rus gazını Karadeniz’in altından geçerek Türkiye topraklarına ve buradan da Yunanistan üzerinden Avrupa’ya taşıma amaçlı planlandı. Her biri 15 milyar 750 milyon metreküp kapasiteli 4 hattan oluşacak Türk Akım’ının 910 kilometresi Karadeniz’in altından geçecek. Türk Akımı’nın Rusya doğalgazını Karadeniz altından boru hatlarıyla taşıyıp Kırklareli’nin Kıyıköy ilçesinde kurulacak olan istasyonlara getirmesi, daha sonra da gazın yine boru hatlarıyla İpsala sınır geçişinden Yunanistan’a taşınması planlanıyordu.

Trakya’dan Türkiye topraklarına girecek hattın kara bölümündeki uzunluğu 260 kilometre olarak belirlenmişti. Birinci kol Yunanistan üzerinden İtalya’ya, ikinci kol ise Sırbistan ve Macaristan üzerinden geçerek Avusturya’nın Baumgarten limanına ulaşacaktı. Detayları 2014 yılında ortaya çıkan ve Rus doğalgazını Türkiye ve Avrupa’ya taşıyacak Türk Akımı Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nin deniz bölümü (Karadeniz’in tabanına) inşaatı hızla ilerliyor.

Boru hattının Karadeniz tabanına inşa edilen iki derin deniz geçiş hattının toplam uzunluğunun 600 kilometresi şimdiden tamamlandı. Türkiye sınırları içinde inşa edilecek hatla ilgili de çalışmaların devam ediyor. Hatla birlikte Türkiye üzerinden Avrupa’ya yıllık 15 milyar 750 milyon metreküp gaz taşınacak.(1)

Ancak Türk Akımı, Brüksel’i (AB) rahatsız eden bir proje. Rusya’nın Ukrayna’yı transit ülke olarak kullanmadan doğalgazı Avrupa’ya taşıma hedefine Brüksel sıcak bakmıyor. Moskova’nın Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz taşıma konusunda imzalamış olduğu ve 2020’li yıllara kadar geçerli kontratlarının Rusya tarafından tek taraflı olarak feshedilemeyeceğini gündeme getiriyor.(2) Brüksel’i (AB) rahatsız eden Türk Akımı projesine karşı, Avrupa Birliği’nin finanse ettiği Doğu Akdeniz Boru Hattı Projesi East-Med start aldı. Enerji jeopolitiğinde rekabet had safhada.

Projelendirme etütleri daha önce IGI ve POSEIDON projelerini de planlayan EDISON şirketine yaptırıldı. Doğu Akdeniz Boru hattı projesi: İsrail’in Leviathan sahasından (ve Leviathan’a yakın olan Afrodit sahasından) başlayıp, Kıbrıs adasına da uğradıktan sonra, Girit adası üzerinden Yunanistan’a ulaşmayı kapsıyor. Buradan Poseidon ile İtalya’ya ya da Bulgaristan piyasalarına ulaşma imkânı üzerinde duruluyor.

Projenin öngörülen kapasitesi 16 milyar m3/yıl üzerinden hesaplandı. Bu kapsamda: Leviathan ve Afrodit sahalarından Kıbrıs’a 200 km, Kıbrıs’tan Girit’e 700 km, Girit’ten Yunanistan’a 400 km, Yunanistan içinde de 600 km’lik bir boru hattı inşası planlandı. Boru hattı kara kısmı 42”, deniz kısımları ise 24” – 32” arasında olacak şekilde tasarlandı ve bu boru hattı için ortalama 6 milyar dolar civarında bir yatırım maliyeti belirlendi.(3)

East-Med projesi; Kıbrıs Rum kesimi ve Yunanistan’ın, Doğu Akdeniz’deki enerji denkleminde Türkiye’ye karşı bölgesel ittifak oluşturma çabası görülebilir. Rum kesimi ve Yunanistan, İsrail’le birlikte, Kıbrıs’ın güneyinde kalan havzalardan çıkarılacak doğalgazın deniz altından geçecek bir boru hattıyla Avrupa’ya taşınmasını öngören anlaşma imzaladı.

Anlaşmanın Avrupa kıtasındaki taraflarından biri de, Rumlar adına doğalgaz sondajı yapan İtalya olması sürpriz değildi. 2025’te tamamlanması planlanan boru hattı, İsrail’in Leviathan havzasından ve Rumların Afrodit adlı 12’inci parselinin etrafından çıkacak doğalgazın boru hattıyla Girit’e ulaştırılmasını, Yunanistan üzerinden de Avrupa’ya sevk edilmesini öngörüyor.

Enerji uzmanları, doğalgaz fiyatlarının düşük seviyelerde seyrettiğine işaret ederek maliyeti 15 milyar doları bulacak bir boru hattının karlı olmayacağını belirtiyor. Uzmanlar, bölgedeki doğalgazın Türkiye’deki Ceyhan boru hattı üzerinden Avrupa’ya sevkiyatının, halen en ekonomik ve en güvenli tek seçenek olduğunu vurguluyor.(4)

Doğu Akdeniz’den doğal gazı Yunanistan üzerinden Avrupa’ya taşımak üzere planlanan Doğu Akdeniz Boru Hattı Projesi East-Med’, Yunanistan, İtalya, Güney Kıbrıs ve İsrail’in ortak iradesini yansıtıyor. AB’nin finanse ettiği bu çalışmaya ilişkin Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı, Boğaziçi Üniversitesi Enerji Politikaları Araştırma Merkezi Direktörü Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu’nun; İsrail, Güney Kıbrıs Rum Kesimi ve Yunanistan arasındaki enerji birlikteliği anlaşmasının İsrail gazının rekabet gücünü yok etmeye yönelik bir girişim olduğunu vurgulaması önemli bir değerlendirme. Kumbaroğlu’na göre “Bu anlaşma, Kıbrıs’taki çözümsüzlüğe 4 milyar dolar yatırım mutabakatıdır.”

Prof. Dr. Kumbaroğlu, Kıbrıs’ta imzalanan anlaşmanın İsrail’in Leviathan ve Kıbrıs’ın Afrodit yataklarında bulunan gazı Girit üzerinden Avrupa’ya taşıma amacını taşıdığına dikkati çekerek, hayata geçirilmek istenen projenin fayda/maliyet bakımından ciddi riskler taşıdığının altını çiziyor.(5) Türkiye ile Rusya arasında son dönemde yürütülen en önemli enerji projesi olarak öne çıkan Türk Akımı’nda, boru hattının Avrupa güzergâhı konusunda sürpriz bir gelişme yaşanıyor.

Kıbrıs Rum kesimi ve Yunanistan’ın, Doğu Akdeniz’deki enerji denkleminde Türkiye’ye karşı bölgesel ittifak oluşturma çabasına Türkiye kayıtsız kalmadı. Brüksel patentli ve destekli Doğu Akdeniz Boru Hattı Projesi’nde (East-Med) Yunanistan’ın tutumuna karşılık Türk Akımı projesinde değişikliğe gidildi. Hattın, Trakya’dan Yunanistan’a ve Avrupa’ya uzanması öngörülüyordu, fakat güzergâh konusunda önemli bir makas değişikliği gündeme geldi.

Buna göre hat, Türkiye’den çıktıktan sonra Yunanistan yerine Bulgaristan’a giriş yapacak. Ankara’da enerji koridorlarında da konuşulan bu konu, en üst düzeyde Bulgaristan yönetimi ile de paylaşıldı. Bulgaristan da hazırlıklara başladı. Rusya; her yıl özellikle kış mevsimlerinde uluslararası boru hattına müdahale ederek “gaz aşırması” nedeniyle Ukrayna’yı by-pass etmek için Türk Akımı’nı gündem getirmişti.

Türkiye, Rusya’dan halen Batı Hattı olarak adlandırılan Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan güzergâhından gaz alıyor. Türk Akımı ile Ukrayna bypass edilecek. Türk Akımı’nda Bulgaristan hattının tercih edilmesiyle mevcut boru hattının tersine işlemesi söz konusu. Mevcut Bulgaristan, Romanya hattına Macaristan ve sonra Avusturya hattının da eklenmesi bekleniyor. Bu yönde atılacak bir adım, karaya yapılacak boru hattının milyonlarca dolarlık yatırım maliyetini de ortadan kaldırabilir.(6)

KAFKASSAM.COM'DAKİ YAZININ TAMAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ...