Devrimci Yön

Azerbaycan'da çalışmalarını sürdüren "Atlas Araştırmalar Merkezi"nden Elhan Şahinoğlu'nun Dalık Karabağ'dan Ermenistan'ın çekilmesi ve Hazar gazının Gürcistan Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşınması ve başka şeyler üzerine ilginç yazısını solitiraz okurlarında değişik bakış açıları yaratacağına inancımız nedeniyle yayınlıyoruz:

Türkiy? Cumhurbaşqanı R?c?b T?yy?b ?rdoğan il ?rzind? rusiyalı h?mkarı Vladimir Putinl? bir neç? d?f? görüşür, fikir mübadil?si aparır. Ancaq növb?ti görüş f?rqlidir v? bunun Az?rbaycan üçün mühüm ?h?miyy?ti var.

?rdoğan Putinl? bud?f?ki görüşünü ?sas?n iki mövzuya h?sr etm?k ist?yir.

Birinci mövzu Dağlıq Qarabağ münaqiş?siyl? bağlıdır. Türkiy? Cumhurbaşqanı Bakı-Tbilisi-Qars d?miryolunun açılışından sonra Ankaraya qayıdark?n t?yyar?d? jurnalistl?r? açıqlamasında dedi ki, Putin ist?s? Qarabağ münaqiş?sini qısa müdd?td? h?ll etm?k olar.

?rdoğan bu açıqlamasıyla ona işar? edib ki, Erm?nistan tamam?n Rusiyadan asılıdır v? Kreml sahibinin ist?yi yet?r ki, Erm?nistan prezidentinin kimliyind?n asılı olmayaraq İr?van qeyd-ş?rtsiz Dağlıq Qarabağ ?trafındakı rayonları boşaltsın. Bu bel?dir. Ancaq siyas?td? ist?kl?r qarşılıqlıdır v? Rusiya prezidenti ?v?zini almadan Az?rbaycanın xeyrin? münaqiş?ni h?ll etm?y?c?k. Az?rbaycanın t?l?bi bundan ibar?tdir ki, Dağlıq Qarabağ ?trafındakı rayonların boşaldılması erm?ni separatçılarının t?l?b etdiyi kimi statusu mü?yy?nl?şdir?c?k referendum tarixin? bağlı olmasın. Sazişd? bu madd? olmasın. R?smi Bakı rayonların boşaldılması ?v?zin? Dağlıq Qarabağın “aralıq statusuna” v? bölg?d? yaşayan erm?nil?r üçün t?hlük?sizlik t?matına razılaşa bil?r. Ancaq Kreml üçün bu azdır.

Rusiyanın hakimiyy?t dair?l?rind? Az?rbaycan üçün hazırlanan plan t?xmin?n bel?dir:

Rusiya Erm?nistan hakimiyy?tini razı salaraq Dağlıq Qarabağ ?trafındakı 5 rayonun boşaldılmasını t?min edir, “aralıq status” mexanizmi hazırlanıb iş? düşür, bölg? üçün yazılı t?hlük?sizlik t?minatı verilir. Bunun ?v?zind? is? r?smi Bakıdan aşağıdakıların yerin? yetirilm?si ist?nilir:

1. Az?rbaycan Avrasiya İqtisadi Birliyinin üzvü olur;

2. Az?rbaycan Kollektiv T?hlük?sizlik Müqavil?sinin üzvü olur;

3. Başda Rusiya olmaqla Kollektiv T?hlük?sizlik Müqavil?si ölk?l?rinin sülhm?ramlı qüvv?l?ri Dağlıq Qarabağda yerl?şdirilir.

Az?rbaycan 5 rayonun qeyri-ş?rtsiz boşaldılması ?v?zin? Avrasiya İqtisadi Birliyin? üzvlük m?s?l?sini n?z?rd?n keçir? bil?r. Dig?r iki ş?rt Az?rbaycan üçün ağırdır. Buna baxmayaraq, 3-cü ş?rti d? istisnalarla bu ş?kild? q?bul etm?k olar ki, Rusiya sülhm?ramlılarının sayı Kollektiv T?hlük?sizlik Müqavil?si T?şkilatının dig?r üzvl?ri – Qazaxıstan v? ya Belarus sülhm?ramlılarının sayından çox olmamalı, üst?g?l Türkiy? h?rbçil?ri d? eyni sayda Dağlıq Qarabağda yerl?şdirilm?lidirl?r. 5 rayonun boşaldılmasından başqa qısa müdd?td? dig?r 2 rayonun boşaldılması da t?min edil?rs? v? az?rbaycanlı m?cburi köçkünl?rin tamamı Dağlıq Qarabağa qayıdarsa, üst?g?l referendum ş?rti ir?li sürülm?zs?, Az?rbaycanın müşahid?çi statusunda Kollektiv T?hlük?sizlik Müqavil?si T?şkilatında iştirakı n?z?rd?n keçiril? bil?r. Yet?r ki, işğala son qoyulsun v? erm?ni separatçıları müst?qillik t?l?bl?rind?n vaz keçsinl?r.

Bölg?d? 3 böyük layih?d?n birin? start verildi. Bakı-Tbilisi-Qars d?miryolu iş? düşdü. Üst?g?l şimal-c?nub d?hlizi adlandırılan Rusiya-Az?rbaycan-İran d?miryolunun iş? düş?c?yi tarix? d? çox qalmayıb. Bu da iş? düşdükd?n sonra TAP v? TANAP layih?l?rin? start veril?c?k v? Az?rbaycan qazı Avropaya daşınacaq. Erm?nistan bütün bu layih?l?rd?n t?crid olunub. İr?van strateji planlaşdırmada n? q?d?r kasad olsa da, anlayır ki, böyük regional layih?l?rd?n t?crid Erm?nistanı uçuruma aparır. İr?vanda Az?rbaycanın h?r il silahlanmaya milyardlarla dollar x?rcl?m?sinin m?qs?dini d? anlamamış deyill?r. Ona gör? d? Erm?nistan Az?rbaycan torpaqlarını azad edib Dağlıq Qarabağa yüks?k muxtariyy?tl? kifay?tl?nm?kl? h?m özünü xilas etm?k imkanı qazanacaq, h?m regional layih?l?r? qoşula bil?c?k, h?m d? Az?rbaycan v? Türkiy? il? normal qonşuluq ?laq?l?rini b?rpa ed?c?k.

R?c?b T?yyub ?rdoğan Vladimir Putin? “böyük sülhün” bu üstünlükl?rini anlatmağa çalışacaq. Ancaq Türkiy? Cumhurbaşqanının Putınl? müzakir? ed?c?yi başqa mövzu da var.

Rusiya qazını Türkiy? üz?rind?n Avropaya çatdıracaq “Türk axını” layih?si sür?tl? ir?ril?yir v? boruların böyük hiss?si artıq Qara d?nizin dibin? döş?nib. ?rdoğan Putind?n xahiş etm?k ist?yir ki, Rusiya X?z?rin dibinin dibi il? d? boru x?ttinin inşasına mane olmasın v? Türkm?nistan qazı Az?rbaycan v? Türkiy? üz?rind?n Avropaya daşına bilsin. ?rdoğan Kremlin “X?z?rin dibind?n boru x?ttinin ç?kilm?si ekologiyaya z?r?r vura bil?r” b?han?sind?n imtina ed?c?yin? ümidlidir. Rusiya Şimal d?nizinin v? Qara d?nizin dibi il? boru x?tti ç?kirs? v? bu ekologiyaya heç bir z?r?r vurmursa, X?z?rin dibi il? ç?kil?n boru x?tti niy? ekologiyaya z?r?r vurmalıdır?

Sad?c? Kremlı Türkm?nistan qazının TAP v? TANAP boru x?tl?riyl? daşınmasını ist?mir. Yegan? izah budur. Ancaq Avropa bazarı böyükdür v? hamının qaza ehtiyacı var. Dig?r t?rt?fd?n Avropa Rusiyanın qaz bazarından asılılığını azaltmaq ist?yir v? bunu Kremld? d? bilirl?r. Rusiya öz qazının tamamını Avropaya sırımaqda ç?tinlik ç?kir. Brüssel d? Ankara kimi ist?yir ki, Türkm?nistan qazı Az?rbaycan, Gürcüstan v? Türkiy? üz?rind?n Avropaya daşınsın. X?z?rin dibi il? boru x?ttinin tikintisin? süni ?ng?ll?r yaratmaq Putinin özünün s?sl?ndirdiyi yanaşmaya ziddir. Rusiya prezidenti h?r zaman deyir ki, azad r?qab?tin t?r?fdarıdır. Putin bu cüml?ni tez-tez ona gör? t?krarlayır ki, ABŞ Rusiyanı Avropa bazarından sıxışdırıb özünün sıxılmış qazını satmaq ist?yir. Dem?k m?ntiql? Putin başqalarına da öz qazını Avropaya çatdırmaqda mane olmamalıdır. Yoxsa onun t?nqid etdiyi Vaşinqtondan f?rqi olmayacaq.

Putinin ?rdoğanın “Dağlıq Qarabağ münaqiş?sini h?ll ed?k, bu hamının xeyrin?dir” t?klifin? nec? cavab ver?c?yi yuxarı-aşağı b?llidir, ş?rtl?r ortadadır, Türkm?nistan qazının Avropaya çatdırılması m?qs?dil? X?z?rin dibind?n boru x?ttinin ç?kilm?si ist?yin? nec? cavab ver?c?yi haqqında is? s?hih m?lumat yoxdur. Ancaq şübh?siz Putin bunun qarşılığında da ?rdoğandan n?s? ist?y?c?k v? bu ist?k miqyasına gör? X?z?rin dibind?n boru x?ttinin ç?kilm?si ist?yind?n az olmayacaq.

Bel?likl?, növb?ti ?rdoğan-Putin görüşün? h?r iki t?r?f ciddi hazırlaşır. ?rdoğan h?r iki t?klifiyl? bağlı Putind?n müsb?t cavab alarsa bu, bölg?d? radikal d?yişiklikl?r? yol açacaq. ?ks halda v?ziyy?t d?yişm?y?c?k, ad?ti üzr? at?şk?s intensiv pozulacaq, snayperl?r h?miş?ki kimi işl?y?c?k, müharib? ehtimalı da azalmayacaq.

?rdoğan Putinl? görüşd?n sonra böyük ehtimalla az?rbaycanlı h?mkarı İlham ?liyevl? görüş?c?k ki, Kreml sahibi il? danışıqlar bar?d? onu m?lumatlandırsın. Eyni m?ntiql? d? Putin erm?ni h?mkarı Serj S?rkisyanla görüş?c?k. Çünki bu d?f? görüş C?nubi Qafqazdakı probleml?rin kompleks h?llin? h?sr olunub. Bölg?d? sabitliyin, davamlı inkişafın v? ?m?kdaşlığın t?minatı üçün optimal h?ll variantı aşağıdakı kimidir:

Birincisi, Dağlıq Qarabağ münaqiş?si sülh yolu il? h?ll edilir, rayonlar boşaldılır v? m?cburi köçkünl?r geri qayıdırlar, bölg?d? geniş t?rkibli sülhm?ramlı qüvv?l?r yerl?şdirilir, Dağlıq Qarabağ erm?nil?ri ya geniş muxtariyy?t?, ya da “aralıq statusa” malik olurlar.

İkincisi, birinci ş?rtin yerin? yetirilm?si Az?rbaycanın v? Türkiy?nin Rusiya il? regional ?sasda ?m?kdaşlığını gücl?ndirir;

Üçüncüsü, Erm?nistanın t?cridin? son qoyulur v? bu ölk?nin regional layih?l?rd? iştirakı t?min edilir. Bu m?nada Rusiya-Az?rbaycan-Erm?nistan d?miryolunun b?rpası da müzakir? oluna bil?r;

Dördüncüsü, Rusiya X?z?rin dibi il? boru x?ttinin ç?kilişin? mane olmur v? Türkm?nistan qazı Az?rbaycan, Gürcüstan v? Türkiy? üz?rind?n Avropaya daşınır.

Bu planın işl?m?si üçün Kreml ?rdoğanın t?klifl?riyl? razılaşaraq İr?vana t?sir etm?li v? enerji bazarında azad r?qab?t? üstünlük verdiyini göst?rm?lidir. Seçim Putinindir.

http://www.kafkassam.com/%C9%99rdogandan-putin%C9%99-iki-t%C9%99klif-qarabag-v%C9%99-turkm%C9%99nistan.html
 

SOLİTİRAZ.COM